ब्रेकिंग

संपादकीय

चार सार्वजनिक कंपन्यांना नवरत्नचा दर्जा

Samruddhi Dhayagude
11 Jun 2025

वृत्तवेध

केंद्रीय अर्थ मंत्रालय पुढील काही महिन्यांत चार केंद्रीय सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांचा दर्जा ‘मिनी रत्न’वरून नवरत्न करण्याचा विचार करत आहे. या कंपन्यांमध्ये कोचीन शिपयार्ड, गोवा शिपयार्ड लिमिटेड, ‘गार्डन रीच शिपबिल्डर्स अँड इंजिनिअरिंग लिमिटेड’ आणि ‘मॉईल लिमिटेड’ यांचा समावेश आहे. नवरत्न योजना १९९७ मध्ये सुरू करण्यात आली. ही योजना चांगल्या नफ्यासह ‘सीपीएसई’ ओळखण्यासाठी आणि त्यांना जागतिक दिग्गज बनवण्यासाठी आहे.

मॉईल : ‘मॉईल’ लिमिटेडचे जुने नाव मँगनीज ओर (इंडिया) लिमिटेड आहे. या सरकारी कंपनीचे मुख्यालय नागपूर येथे आहे. ती १९६२ मध्ये स्थापन झाली आणि भारतातील ‘मँगनीज ओर’ची सर्वात मोठी उत्पादक आहे. मँगनीज धातूचा वापर प्रामुख्याने देशांतर्गत स्टील उद्योगात केला जातो. या कंपनीने अलिकडील तिमाहीमध्ये सातत्याने चांगली कामगिरी केली आहे. ही कामगिरी खाण क्षेत्रातील कंपनीच्या भक्कम स्थितीचे प्रतिबिंब आहे. मार्च २०२५ रोजी संपलेल्या तिमाहीत ‘मॉईल’ने ११५.६५ कोटी रुपयांचा निव्वळ नफा नोंदवला. मागील वर्षाच्या तुलनेत तो २७ टक्क्यांनी जास्त आहे.

जीआरएसई : ‘गार्डन रीच शिपबिल्डर्स अँड इंजिनिअर्स लि (जीआरएसई)ची स्थापना १८८४ मध्ये झाली आणि तिचे कामकाज १९६० मध्ये भारत सरकारने ताब्यात घेतले. ही पश्चिम बंगालमधील कोलकाता येथे स्थित एक आघाडीची जहाजबांधणी कंपनी आहे. ही कंपनी भारतीय नौदल आणि तटरक्षक दलासाठी युद्धनौका आणि सहाय्यक जहाजांसाठी ओळखली जाते. कंपनीने सप्टेंबर २०१८ मध्ये तिचा प्रारंभिक सार्वजनिक प्रस्ताव (आयपीओ) जारी केला. ‘जीआरएसई’ने २०२५ च्या चौथ्या तिमाहीमध्ये उत्तम कामकाज करत २२४ कोटी रुपयांचा निव्वळ नफा मिळवला.

कोचीन शिपयार्ड : ‘कोचीन शिपयार्ड’ (सीएसएल)चे मुख्यालय केरळमधील कोचीन येथे १९७२ मध्ये स्थापन झाले. ही भारतातील आघाडीच्या जहाजबांधणी आणि देखभाल कंपन्यांपैकी एक आहे. ‘सीएसएल’ विविध प्रकारच्या टँकर, बल्क कॅरियर, प्रवासी जहाजे आणि जहाजांना ऑफशोअर आधार देते. तिने २०२५ च्या चौथ्या तिमाहीमध्ये २८७ कोटी रुपयांचा निव्वळ नफा नोंदवला. तो वर्षानुवर्षे सुमारे ११ टक्के दराने वाढत आहे.

गोवा शिपयार्ड : ‘गोवा शिपयार्ड लिमिटेड’ची स्थापना १९६७ मध्ये झाली आणि ती संरक्षण मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्यरत आहे. ही वास्को द गामा, गोवा येथे एक संरक्षण सार्वजनिक उपक्रम आहे. ही एक सूचीबद्ध नसलेली ‘सीपीएसई’ आहे. ती भारतीय नौदल आणि तटरक्षक दलासाठी गस्त जहाजे, क्षेपणास्त्र जहाजे आणि ऑफशोअर गस्त जहाजे बांधण्यासाठी प्रसिद्ध आहे.